اگه اهل تهران باشی یا حتی یه بار به این شهر شلوغ و پر سر و صدا سفر کرده باشی، حتما اسم مترو به گوشت خورده. اصلا توی تهران، مترو نجات‌دهنده خیلی از مردم شده! با این همه ترافیک و شلوغی خیابونا، یه قطار زیرزمینی که سریع و راحت تو رو از یه نقطه شهر به یه نقطه دیگه می‌رسونه، واقعا نعمت حساب میشه. توی این مقاله قراره همه چیز رو درباره مترو تهران بگیم، از تاریخچه و خطوطش گرفته تا نکات ریز و درشت استفاده ازش.
ماجرای مترو تهران، خیلی قبل‌تر از چیزی که فکرش رو بکنی شروع شده. برمی‌گرده به دهه ۱۳۵۰ شمسی، یعنی زمان شاه. تو اون دوران، جمعیت تهران کم‌کم داشت زیاد میشد و ترافیک هم داشت رو مخ می‌رفت! مسئولان وقتی فهمیدن که اگه یه راه‌حل درست حسابی برای حمل‌ونقل پیدا نکنن، شهر به زودی قفل میشه.
سال ۱۳۵۰، یعنی حدود 54 سال پیش، شرکت فرانسوی «سوفرتو» (SOFRETU) اومد یه مطالعه جامع انجام داد درباره حمل‌ونقل عمومی تو تهران. توی اون طرح، پیشنهاد داده بودن یه سیستم مترو برای شهر ساخته بشه که خطوط مختلفی داشته باشه و از وسط شهر رد بشه.
تو سال ۱۳۵۴، اولین قرارداد ساخت مترو امضا شد و شرکت «مترو تهران» با مشارکت فرانسوی‌ها راه افتاد. قرار بود همون موقع کار ساخت شروع بشه. حتی حفاری‌ها هم تو بعضی نقاط مثل چهارراه ولیعصر شروع شد
انقلاب اسلامی سال ۱۳۵۷ که اتفاق افتاد، خیلی از پروژه‌های خارجی متوقف شدن. بعد از اون هم که کشور وارد جنگ تحمیلی با عراق شد (۱۳۵۹ تا ۱۳۶۷)، همه منابع و توجه‌ها رفت سمت جنگ و دفاع، نه ساخت‌وساز شهری.
پس پروژه مترو کاملا خوابید. تونل‌هایی که حفاری شده بودن، بی‌استفاده موندن و حتی بعضیاش پر شدن یا بهشون بی‌توجهی شد.
بعد از تموم شدن جنگ، دولت دوباره یاد پروژه مترو افتاد. تو سال ۱۳۶۴، مقام‌های وقت مجوز تشکیل شرکت راه‌آهن شهری تهران و حومه (همین شرکت متروی امروزی) رو دادن. این شرکت مسئول مستقیم طراحی، ساخت و بهره‌برداری از مترو شد.
اولین خطی که راه‌اندازی شد، خط ۵ مترو تهران بود. این خط بین تهران (ایستگاه صادقیه) و کرج کشیده شد و در سال ۱۳۷۷ به بهره‌برداری رسید. این خط چون برون‌شهری بود و بیشتر رو زمین ساخته شده بود، زودتر از بقیه آماده شد.
بعدش خط ۱ مترو (از کهریزک تا تجریش) و بعد هم خط ۲، کم‌کم وارد مدار شدن. هرچی گذشت، مردم بیشتر از مترو استقبال کردن و همین باعث شد که توسعه خطوط با سرعت بیشتری ادامه پیدا کنه.
اوج گسترش ساخت و ساز مترو تهران
از سال ۱۳۹۰ به بعد، ساخت‌وساز تو مترو تهران سرعت گرفت. چند تا خط جدید (مثل خط ۳، ۴، ۶ و ۷) طراحی و ساخته شدن. البته بعضی خط‌ها نصفه‌نیمه افتتاح شدن و بعدا به مرور تکمیل شدن.
الان مترو تهران یکی از بزرگ‌ترین شبکه‌های حمل‌ونقل زیرزمینی توی خاورمیانه‌ست. با بیش از ۲۵۰ کیلومتر مسیر ریلی و ایستگاه‌هایی که تقریبا همه مناطق تهران رو پوشش میدن، این سیستم هر روز میلیون‌ها نفر رو جا‌به‌جا میکنه.
مترو تهران شلوغ ترین مترو خاورمیانه به حساب میاد و داشتن نقشه مترو تهران خیلی از دردسرها رو کم میکنه. وقتی نقشه دم دستت باشه، راحت می‌تونی مسیرت رو پیدا کنی، بدون اینکه گیج بشی یا وقت تلف کنی. مترو تهران چندتا خط داره که با هم تقاطع دارن و اگه نقشه نداشته باشی، ممکنه ندونی از کجا باید سوار شی یا کجا پیاده بشی. مخصوصا اگه بخوای از یه خط بری به یه خط دیگه، نقشه بهت کمک میکنه سریع‌ترین و ساده‌ترین مسیر رو انتخاب کنی. حتی وقتی اینترنت نداری یا توی تونل هستی، یه عکس ساده از نقشه می‌تونه نجاتت بده. خلاصه اینکه نقشه مترو مثل یه راهنماست که همیشه کمکت میکنه تو این شهر شلوغ گم نشی و به موقع برسی.
مترو تهران یه نعمت بزرگه واسه شهری به این بزرگی. با همه سختی‌هایی که ممکنه داشته باشه، بازم یکی از بهترین و سریع‌ترین راه‌های جابه‌جایی توی تهرانه. اگه برنامه‌ریزی کنی و ازش درست استفاده کنی، کلی زمان و هزینه صرفه‌جویی می‌کنی. فقط کافیه یه کم صبور باشی و حواست به مسیر و زمان باشه.
در این بخش میخواهیم تمام خطوط مترو تهران رو بررسی کنیم.
ساعت کاری مترو تهران بسته به روزهای عادی یا تعطیل کمی متفاوت است. در روزهای عادی (شنبه تا چهارشنبه)، خطوط درون‌شهری مترو تهران از ساعت ۵:۳۰ صبح آغاز به کار می‌کنند و تا ساعت ۲۲:۳۰ شب فعال هستند. در روزهای پنج‌شنبه، این زمان از ساعت ۵:۳۰ صبح تا ۲۲ شب است. در روزهای جمعه و تعطیلات رسمی، سرویس‌دهی مترو از ساعت ۶:۰۰ صبح شروع می‌شود و تا ساعت ۲۲ ادامه دارد.
خط یک مترو تهران یکی از مهم‌ترین و پرترددترین خطوط این شبکه حمل‌ونقل زیرزمینیه. این خط که به رنگ قرمز روی نقشه مشخص شده، مسیرش رو از تجریش در شمال شهر شروع میکنه و تا کهریزک در جنوب تهران ادامه پیدا میکنه. در واقع خط یک، تهران رو از بالا تا پایین به صورت مستقیم طی میکنه و خیلی از محله‌ها و مناطق مهم رو به هم وصل میکنه.در واقع طولانی ترین خط مترو تهرانه
خط ۲ مترو تهران که با رنگ آبی پررنگ نشون داده میشه، یکی از پرکاربردترین خطوط شرقی‌ـ‌غربی تهرانه. این خط از فرهنگسرا در شرق شروع میشه و تا صادقیه در غرب ادامه پیدا میکنه. مسیرش از مناطق شلوغ و کلیدی مثل امام حسین، بهارستان، امام خمینی، دانشگاه شریف، شادمان و صادقیه می‌گذره. خط ۲ با خطوط ۱، ۳، ۴ و ۷ تقاطع داره و امکان تعویض مسیر رو خیلی راحت میکنه. چون وسط شهر رو به شرق و غرب وصل میکنه، برای خیلی از کارمندها، دانشجوها و مسافرا گزینه‌ای سریع و به‌صرفه‌ست.
خط ۳ مترو تهران با رنگ آبی کم‌رنگ مشخص میشه و یکی از طولانی‌ترین و پرکاربردترین خطوط مترو تهرانه. این خط از قائم در شمال شرقی تهران شروع میشه و تا آزادگان در جنوب غربی شهر ادامه پیدا میکنه. خط ۳ مسیرش از مناطق مهمی مثل نوبنیاد، شهید زین‌الدین، میدان ولیعصر، تقاطع خیابان ولیعصر و انقلاب، تئاتر شهر، راه‌آهن و چند منطقه شلوغ دیگه عبور میکنه. این خط با خطوط ۱، ۲، ۴ و ۷ تقاطع داره و به‌خاطر اینکه شمال شرق تهران رو به جنوب غرب وصل میکنه، برای خیلیا مسیر اصلی رفت‌وآمد حساب میشه. مسیرش بیشتر زیرزمینیه و برای کسایی که می‌خوان از شمال شرق به مرکز یا جنوب برن، یکی از بهترین انتخاب‌هاست.
خط ۴ مترو تهران با رنگ زرد روی نقشه مشخص میشه و مسیرش از شرق تا غرب تهرانه. این خط از ایستگاه شهید کلاهدوز در شرق تهران شروع میشه و تا ایستگاه ارم سبز (علامه جعفری) در غرب شهر ادامه داره. از مهم‌ترین ایستگاه‌های این خط می‌تونیم به دروازه شمیران، میدان فردوسی، تئاتر شهر، میدان انقلاب، شادمان، و بیمه اشاره کنیم. خط ۴ با چند خط دیگه هم تقاطع داره، مثل خط ۲ (شادمان)، خط ۳ (تئاتر شهر) و خط ۱ (دروازه دولت)، که باعث میشه خیلی راحت بتونی مسیرت رو عوض کنی. این خط برای دسترسی به مناطق مرکزی، اداری، دانشگاهی و غرب تهران خیلی کاربردیه و یکی از شلوغ‌ترین خطوط مترو محسوب میشه.
خط ۵ مترو تهران با رنگ سبز نشون داده میشه و تنها خط مترو برون‌شهری فعاله که تهران رو به کرج و شهر جدید گلشهر وصل میکنه. این خط از ایستگاه صادقیه در غرب تهران شروع میشه و تا ایستگاه گلشهر در کرج ادامه داره. مسیرش شامل ایستگاه‌هایی مثل ارم سبز، وردآورد، چیتگر، ایران‌خودرو، اتمسفر، محمدشهر و کرج میشه. بیشتر مسیر خط ۵ روی سطح زمینه، نه زیرزمینی.
این خط برای کسایی که بین تهران و کرج یا شهرهای اطرافش مثل محمدشهر و گلشهر رفت‌وآمد دارن خیلی حیاتیه، چون هم ارزونه، هم سریع‌تر از ترافیک سنگین اتوبان کرجه. به‌علاوه، در ایستگاه صادقیه می‌تونی به خط ۲ مترو تهران هم دسترسی داشته باشی و راحت به بقیه نقاط شهر بری.
خط ۶ مترو تهران با رنگ صورتی روی نقشه مشخص شده و یکی از جدیدترین خطوط مترو تهرانه. این خط از ایستگاه دولت‌آباد در جنوب شرقی تهران شروع میشه و تا ایستگاه کوهسار در شمال غربی شهر ادامه پیدا میکنه. خط ۶ مثل یه ستون مورب از جنوب‌شرق تا شمال‌غرب کشیده شده و قراره تو مسیرش مناطق زیادی رو پوشش بده.
در حال حاضر بخش‌هایی از این خط به بهره‌برداری رسیده و ایستگاه‌های مهمی مثل بعثت، میدان شهدا، امام حسین، ولیعصر، میدان حضرت ولیعصر، کارگر جنوبی، دانشگاه تربیت مدرس و شهید ستاری فعالن. این خط در ایستگاه‌هایی مثل میدان امام حسین، ولیعصر و میدان شهدای هفتم تیر با خطوط دیگه (۱، ۲ و ۳) تقاطع داره، بنابراین خیلی به اتصال بهتر نقاط مختلف شهر کمک میکنه.
خط ۷ مترو تهران با رنگ بنفش روی نقشه نشون داده میشه و از خطوط نسبتاً جدید و پرکاربرد شبکه مترو تهرانه. این خط از ایستگاه بسیج در جنوب شرق شهر شروع میشه و تا ایستگاه میدان کتاب در شمال غرب تهران ادامه داره. خط ۷ یکی از طولانی‌ترین و عمیق‌ترین خطوط مترو تهرانه و بخش زیادی از مسیرش زیرزمینیه.
مترو تهران علاوه‌بر خطوط اصلی، یه خط انشعابی هم داره که خیلیا شاید کمتر درباره‌ش بدونن. این خط از ایستگاه ارم سبز در خط ۴ منشعب میشه و تا ایستگاه فرودگاه امام خمینی و در ادامه تا فرودگاه بین‌المللی پیام در استان البرز کشیده شده.
در واقع این خط برای اتصال تهران به فرودگاه امام خمینی طراحی شده تا مسافرا بتونن بدون نیاز به تاکسی یا ماشین شخصی، با مترو خودشون رو به فرودگاه برسونن. ایستگاه‌های مهم این خط شامل شهرآفتاب، نمایشگاه بین‌المللی شهر آفتاب، واوان، اسلام‌شهر، پرند، فرودگاه امام خمینی و ایستگاه پیام هست.
طراحی و توسعه با تیم باریز
